Digitaal leven na de dood

Wat te doen met je digitale leven na de dood?

Bron: de krant 'Het Parool ' van 19 sep

Wie vrienden en familie na zijn overlijden niet wil opzadelen met allerlei online accounts, regelt bij leven alvast wat ermee moet gebeuren.

Digitale erfenis
Hoewel niet iedere overledene zal eindigen als chatbot, is doodgaan dankzij internet wel degelijk een digitale aangelegenheid geworden.

Sociale netwerken verschillen nogal in hun benadering van overleden gebruikers
Een Facebookprofiel dat niet op de juiste wijze wordt afgesloten, blijft vrienden jaarlijks herinneren aan een verjaardag. Een Linkedinaccount dat niet is verwijderd, blijft collega's aansporen je te feliciteren met een werkjubileum. 

Vertrouwenspersonen
Om te beginnen: de overdracht van wachtwoorden. Denk aan pincodes die telefoons en computers ontgrendelen, of inloggegevens van sociale media. Wanneer nabestaanden daar niet over beschikken, zijn een hoop accounts bij voorbaat al ontoegankelijk. 

De website Lastpass.com biedt ­gebruikers de mogelijkheid wachtwoorden vergrendeld op te slaan. Daarnaast kun je 'vertrouwenspersonen' ­instellen, die bij geval van nood of overlijden toegang kunnen aanvragen tot je account. 

Een dienst die min of meer hetzelfde doet, is Digizeker. Ook hier kun je een digitale kluis aanmaken die bij over­lijden gedeeld wordt met ­anderen. Die kluis wordt bovendien geregistreerd bij een ­notaris en maakt daardoor ­officieel deel uit van het testament. 

Inactieve accounts
De sociale netwerken verschillen nogal in hun benadering van overleden gebruikers. 'Dode' profielen op Linked­in en Twitter kunnen, na ontvangst van een kopie van de overlijdensakte, alleen worden verwijderd. Een keertje ­oude tweets nalezen, mochten nabestaanden dat willen, is er daarna dus niet meer bij. 

Google heeft een dienst voor 'inactieve accounts' - termen als 'dood' of 'overleden' worden angstvallig vermeden - die ook weer leunt op een vertrouwenspersoon. Wanneer je een bepaalde periode niet inlogt, stuurt Google deze 'Inactive Account Manager' een e-mail met je ­inloggegevens.

Digitale gedenkplek
Ook andere data kunnen met deze persoon worden gedeeld, bijvoorbeeld foto's of documenten opgeslagen via Google Drive. Hoe lang deze inactieve periode mag duren, bepaal je zelf.
De meeste mensen zijn nog niet zo bezig met hun on­line na­la­ten­schap

Facebook biedt de meeste opties. Zo kun je instellen dat je account, in samenwerking met een vertrouwenspersoon, na overlijden moet worden omgezet in een gedenkplek. 

Geen verjaardagsnotificaties
Vrienden kunnen dan nog wel berichtjes plaatsen en foto's bekijken, maar verjaardagsnotificaties worden niet meer verstuurd. Ook verschijnt de tekst 'Ter nagedachtenis van' voor de naam, zodat het duidelijk is voor bezoekers dat deze gebruiker is overleden. 

Wie zijn digitale nalatenschap graag op één plek regelt, kan gebruikmaken van Afternote. Hier geef je aan wat er na je dood moet worden geregeld.

Niet alleen wat er met sociale media moet gebeuren, maar ook welke muziek er op je uitvaart moet klinken, of wie er voor je huisdieren moet zorgen. Eén of meerdere vertrouwenspersonen hebben de mogelijkheid je Afternote-account te ontgrendelen wanneer je overlijdt.

Verbrijzelde smartphone
De grootste uitdaging voor een platform als Afternote, stelt medeoprichter Bianca de Witte, is de lange adem die erbij komt kijken. Iemand die vandaag een profiel aanmaakt, overlijdt misschien pas over vijftig jaar. Het is daarom belangrijk dat gebruikers hun profiel blijven updaten. 

"Uitvaartwensen kunnen veranderen, net als vertrouwenspersonen. Daarom werken we aan een app waarmee we 'push notifications' kunnen sturen: ­berichtjes waarmee we gebruikers hieraan helpen herinneren." 

En wat nou als het bedrijf failliet gaat? Net als elk ander bedrijf kan Afternote niet garanderen dat het over vijftig jaar nog bestaat. "Mocht er iets gebeuren waardoor Afternote moet stoppen, dan krijgen gebruikers ­altijd de kans hun gegevens te downloaden. Profielen worden dus nooit zomaar weggegooid."

Niet over nagedacht
De meeste mensen zijn nog niet zo bezig met hun on­line nalatenschap. Volgens een recent onderzoek van uitvaart­verzekeraar Nuvema heeft 83 procent van de Nederlanders hiervoor niets geregeld en heeft 59 procent er niet eens over nagedacht. Daardoor worden nabestaanden ­regelmatig geconfronteerd met apparaten waarvan ze geen pincode hebben, of accounts waarvan ze de wachtwoorden niet kennen. 

Start-up Digitale Nazorg helpt nabestaanden met het ­'hacken' van zulke accounts. Het bedrijf is opgericht door Sander van der Meer, die lange tijd voor de politie werkte als forensisch ICT-specialist. 

De software die Digitale ­Nazorg gebruikt is vergelijkbaar met die van het Nederlands Forensisch Instituut, zegt relatiemanager Esther Scheurleer. 

Legaal hacken
"Uiteraard mogen wij niet zomaar inbreken in een account. Pas als we een verzoek krijgen van de wettelijke erfgenaam, die ook de digitale administratie van een overledene erft, verlenen wij toegang tot zulke accounts. Legaal hacken is het dus."

Er wel degelijk mensen geïn­te­res­seerd in het verzenden van postume bood­schap­pen
Digitale Nazorg biedt verschillende diensten: zo is er een opzegservice voor online accounts, een 'hackservice' om toegang te krijgen tot accounts en apparaten, en een dienst gericht op 'data recovery' van beschadigde apparaten. 

Die laatste komt bijvoorbeeld van pas wanneer ­iemand overlijdt bij een ongeval. "Zo kregen we het verzoek om de zwaar verbrijzelde smartphone van een van de slachtoffers van de MH17-ramp inzichtelijk te maken. Uiteindelijk konden we zevenhonderd foto's redden, tot grote blijdschap van de nabestaanden."

Communiceren vanuit het hiernamaals
Vastleggen wat er na je dood online moet worden ge­regeld is één ding, maar er kan tegenwoordig ook van alles gecommuniceerd worden vanuit het hiernamaals. Zo is er DeadSocial, een service die je laat 'doorleven' op sociale media na je dood. 

Via de website kun je instellen welke ­berichtjes of foto's er namens jou op sociale media moeten worden gepost, tot jaren in toekomst. LivesOn, een vergelijkbare dienst, doet dit voor Twitter. De slogan: When your heart stops beating, you'll keep tweeting. 

Postume berichten
Hoewel vooral LivesOn een beetje overkomt als gimmick, zijn er wel degelijk mensen geïnteresseerd in het verzenden van postume boodschappen. Ook Afternote biedt ­deze mogelijkheid, en volgens De Witte heeft ongeveer de helft van de 50.000 gebruikers zo'n bericht opgesteld. 

Zitten nabestaanden daar wel op te wachten? De Witte stuit weleens op scheve gezichten als ze uitleg geeft over de functie. "Sommige mensen vinden het raar, of een beetje creepy." 

Desondanks werkt Afternote aan een functie om berichten ook verder in de toekomst te kunnen versturen, op data naar keuze. "Denk aan verjaardagskaartjes. Ik vind dat een mooi idee, bijvoorbeeld wanneer iemand jonge kinderen achterlaat."

Moderne benadering van rouw
Ook rouwdeskundige Jakob van Wielink denkt dat zo'n berichtje waardevol kan zijn. Het past bij de moderne benadering van rouw, continuining bonds genoemd, waarbij wordt uitgegaan van het idee dat er een band blijft bestaan tussen de overledene en nabestaanden.

Nu weten we dat na­be­staan­den er juist baat bij hebben om de band te behouden
"Vroeger vond men dat je de banden moest doorsnijden na een overlijden, 'het moest loslaten.' Nu weten we dat nabestaanden er juist baat bij hebben om die band te behouden, en opnieuw vorm te geven." 

Bespreek bij voorkeur wel met vrienden en familie of ze prijs stellen op allerlei postume berichtjes. "Het gaat er niet alleen om hoe jij herinnerd wilt worden, maar ook hoe anderen jou willen herinneren. Sommige mensen vinden het misschien moeilijker om afscheid te nemen als ze zulke berichten ontvangen." 

Wat betreft de inhoud van postume boodschappen: kom niet aanzetten met allerlei onthullingen. "Die kunnen het rouwproces behoorlijk compliceren, en het is maar de vraag of nabestaanden ermee geholpen zijn. Beschouw zo'n postume boodschap liever als een kans om jezelf nog een keer te laten zien of horen, juist zoals je was."